Visit Armenia

Ինչպե՞ս կարող ենք օգնել Ձեզ

Երաժշտություն և պար

     Հայկական երգ-երաժշտությունը ունի հարուստ և դարավոր պատմություն: Այն ներառում է մի շարք յուրահատուկ ուղղություններ, այդ թվում՝ գուսանական երաժշտությունը, շարականները, տաղերը, աշուղական երաժշտությունը, ինչպես նաև ժողովրդական և դասական երաժշտությունը:

Գուսանները և աշուղները հայկական ժողովրդական երգիչներ են, ովքեր մեծ դեր են խաղացել երաժշտության պատմության մեջ՝ փոխանցելով իրենց արվեստը մի սերնդից մյուսը: XVII-XVIII դարերի հայ նշանավոր աշուղներից են Նաղաշ Հովնաթանը, Բաղդասար Դպիրը և Սայաթ-Նովան:

 

1880-ական թվականներից սկսած՝ պրոֆեսիոնալ կոմպոզիտորները սկսեցին հավաքել և մշակել հին հայկական ժողովրդական երգերը: Այդ կոմպոզիտորներից էին Մակար Եկմալյանը, Քրիստափոր Կարա-Մուրզան և Նիկողայոս Տիգրանյանը: Այդ ժամանակաշրջանում իր գործունեությունն սկսեց հայ երաժշտության պատմության ամենանշանավոր գործիչներից մեկը՝ Կոմիտասը, ով առանցքային դեր ունեցավ ազգային երաժշտական ոճի վերածնման գործում: Նա ստեղծեց հայկական երաժշտական նշագրման նոր ձև՝ «խազեր» անվանումով, հավաքեց ավելի քան 4000 գեղջկական երգեր, հեղինակեց կրոնական և ազգային բազմաթիվ ստեղծագործություններ, սակայն նրա կյանքը ամբողջությամբ խեղճացավ 1915 թվականի Օսմանյան կայսրության կողմից իրականացված Ցեղասպանության պատճառով, որն առաջացրեց նրա հոգեկան հիվանդությունը:

 

19-րդ դարը բեկումնային էր հայկական երաժշտության զարգացման համար: 1868 թվականին Տիգրան Չուխաճյանը ստեղծեց առաջին հայկական օպերան՝ «Արշակ II»-ը, իսկ 1912 թվականին Արմեն Տիգրանյանը բեմադրեց «Անուշ» օպերան՝ նոր ոճային ուղղություն սկսելով հայկական երաժշտական թատրոնում: «Անուշ» օպերայի հիմքում Հովհաննես Թումանյանի համանուն պոեմն է, որին ավելացել են հայկական երաժշտության մեղեդիները:

 

Արամ Խաչատրյանը 20-րդ դարի կարևորագույն կոմպոզիտորներից է, ում համբավը տարածվել է ողջ աշխարհում՝ հատկապես «Գայանե» (այսպես էլ հայտնի «Սուսերով պար» ստեղծագործությամբ) և «Սպարտակ» բալետների շնորհիվ: Ջիվան Գասպարյանը, հայ դուդուկի մեծ վարպետը, հայկական երաժշտական գործիքի ձայնը տարածեց ամբողջ աշխարհում՝ դարձնելով այն հասանելի յուրաքանչյուր ունկնդրի: Հայկական երաժշտական գործիքներից հայտնի են նաև զուռնան, դհոլը և քանոնը: 

 

Հայկական պարը առավել արտահայտիչ և զորավոր է, երբ այն ուղեկցվում է ավանդական կամ ժամանակակից հայ երաժշտությամբ: Հայկական պարերը նրբագեղ են, սակայն երբեմն նաև խենթ և խելահեղ: Դրանք առանձնանում են արևելյան պարային ձևերից, և հայկական պարային համույթները հաճախ ստանում են բազմաթիվ մրցանակներ միջազգային փառատոններում և մրցույթներում: